اصول ستون گذاری نقشه های معماری

---

بزرگترین مشکلی که معماران جوان ما با آن مواجه هستند این است که نمی دانند برای ستون گداری یک پلات از کجا باید شروع کنند و این کار را یک  کار فوق تخصصی و خارج از توان خودشان می دانند.

ستون گذاری پلان معماری یکی از مهمترین مواردی است که یک مهندس معمار باید حتما بعد از تکمیل طراحی و قبل از ارائه طرح به مهندس محاسب پروژه برای انجام محاسبات انجام دهد.

این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که قطعا مهندس محاسب پروژه به اندازه طراح پروژه به محدودیت ها ، ضوابط شهردادی و شهرسازی ، خواسته کارفرما و طرح معماری ارائه شده اشراف ندارد.

بنابراین لازم و واجب است که مهندس معمار ، با استاندارد های اولیه سازه آشنایی کامل داشته باشد و بتواند به خوبی محل ستون ها ، مهاربندها و دیوارهای برشی را در پلان معماری پیش بینی کند. به گونه ای که این المان ها در بهترین مکان خودشان جانمایی شده باشند و مهندس محاسبات برای طراحی سازه ساختمان با مشکل مواجه نشود و نیازی به تغییر در آکس بندی پلان نباشد .

1- با انتخاب بهترین محل برای ستون ها ، کاهش قابل توجهی را در هزنیه های پروژه ایجاد کنید.

2- سازه را به صورتی ایمن ، زیبا و کارآمد طراحی کنید.

3-پیش از طراحی ستون برخی از الزامات مربوط به آیین نامه 2800 را رعایت کنید.

 

در تعیین مجل مناسب برای ستون ها بایستی به ضوابط معماری و سازه ای ساختمان توجه داشت.

 

الف ) ستون گذاری بر مبنای معماری ساختمان :

1- وظیفه ستون انتقال بارهای ساحتمان به پی می باشد ، بنابراین انتخاب محل ستون ها و فاصله آنها از یکدیگیر اهمیت پیدا می کند . محل و فاصله ستون ها باید به گونه ای باشد که با حداقل تعداد ستون ، کل بارها ساختمان به زمین منتقل شود.

 

اگر فاصله بین ستونها کمتر از حد معمول باشد ، کیفیت فضاها از نظر معماری کاهش می یابد و اگر این فاصله بیشتر از حد معمول باشد ، مقاطع تیر و ستون افزایش می یابد که این مورد نه تنها از نظر اقتصادی به صرفه نمی باشد بلکه ایجاد آویز در تیرها را نیز به همراه خواهد داشت.

2- محل ستون ها باید به گونه ای باشد که از زیبایی ساختمان و ارتباط بین آنها نکاهد . برای مثال در نمای ساختمان ، ستونها نباید به گونه ای قرار داده شوند که با بازشوها تداخل داشته باشند.

3- بهتر است ستونها حتی الامکان درون دیوارها ، جرزها و کمدهای دیوار مخفی شوند و داخل فضاها قرار نگیرند .

گرچه در برخی از موارد این امر اجنتاب ناپذیر است

4- به هنگام ستون گذازی بایستی عرض مورد نیاز راه پله ، آسانسور و سایر فضاها این چنین را تامین کرد.

در بعضی موارد دیده شده ستون گذاری نامناسب ، باعث از بین رفتن فضاهای مفید آسانسور و راه پله شده و مجبور به استفاده از آسانسوری با ظرفیت کمتر می شویم .

5- محل قرارگیری ستونها در پارکینگ بایستی به گونه ای باشد که مانع حرکت ماشین ها نباشد و فضای پرت ایجاد نکند.

 

ب ) ستون گذاری بر مبنای ضوابط سازه ای :

1- بهتر است قابهای بابر جانبی در هر راستا ، نیروی زلزله همان راستا را تحمل کنند و از آنجایی که نیروی زلزله در دو جهت x , y به سازه وارد می شود ، جهت ستون گذاری نیز بایستی به نحوی باشد که قابهای موجود در سازه ، عمود برهم باشند.

به عبارتی بایستی به بحث نامنظمی سیستم ها غیر موازی در آیین نامه 2800 توجه نمود.

 

2-در قسمت هایی از ساختمان که دارای پیش آمادگی (مثل بالکن) می باشند لازم نیست حتما چهار طرف آن ستون تعبیه شود ، بلکه می توان بالکن را به صورت طره مدل کرد.طبق آیین نامه 2800 بایستی از احداث طره های بزرگتر از 1.5 متر پرهیز شود.

3- در چهار طرف اتاق پله بایستی ستون قرار داده شود . همچنین توصیه می شود در صورت امکان در چهار طرف آسانسور ستون قرار گیرد.

توجه شود در مورد آسانسور الزامی وجود ندارد.

4- نحوه قرار دادن مناسب ستون در پلان اگر در هر سمت از یک نوع سیستم باربر جانبی استفاده شده باشد به شرح زیر می باشد:

5- اگر پلان دارای فرورفتگی یا شکستگی بود ، بایستی در محل تقاطع اضلاع آن از ستون استفاده شود . توجه کنید این پس رفتگی در پلان موجب ایجاد نامنظمی هندسی در پلان سازه نشود.

 

در جلسه بعدی مطلب یک مثال با هم طراحی خواهیم کرد ....

 

نویسنده : مهندس مرتضی ظریف